Gerrit Achterberg Route
De Gerrit Achterberg route is te wandelen of te fietsen.
De tocht is 13 km en vertelt het één en ander over het leven van de dichter in de tijd dat hij in Neede woonde en werkte.
De route is te koop in de VVV winkel.
Gerrit Achterberg
Een korte biografie
Gerrit Achterberg geboren op 20 mei 1905 te Neerlangbroek bij Doorn.
Het grootste deel van zijn jeugd bracht hij door op de boerderij “ Klein Jagersteyn” van zijn ouders.
Het gezin bestond uit 3 zonen en 5 dochters. Gerrit was het tweede kind. De familie behoorde tot de strenge leer van de Gereformeerde Bond binnen de Ned. Herv. Kerk.
Vader werd onder meer ouderling, kerkvoogd en wethouder.
Op 5 jarige leeftijd maakte Gerrit een zware val van de trap, was lange tijd bewusteloos en heeft waarschijnlijk hersenletsel opgelopen, het geen mogelijk een verklaring is, voor zijn gedrag op latere leeftijd.
Hij zat op de lagere school in Langbroek en was een goede leerling. Daarna ging hij naar de Normaalschool in Wijk bij Duurstede, later naar de J.v. Nassaukweekschool te Utrecht om onderwijzer te worden. In 1924 deed hij eindexamen en in augustus werd hij benoemd tot onderwijzer in Opheusden. Hij vertoonde aanpassingsproblemen en werd door de inwoners eigenaardig en schuw gevonden. In dat jaar begon hij zich als dichter te manifesteren en ontmoette zijn latere echtgenote Catrien van Baak. Een belangrijk jaar dus.
In 1926 begonnen zich ernstige problemen voor te doen. Zijn verhouding met Catrien was verbroken. Hij werd om medische reden afgekeurd voor militaire dienst en werd meerdere malen ter observatie in ziekenhuizen en inrichtingen opgenomen.
Na zijn verloving met Bep van Zalingen in 1929 werd hij een jaar later benoemd tot onderwijzer in Den Haag. Daar bleef hij tot 1933. De verloving liep stuk en dat gaf heftige emoties.
Dat leidde opnieuw tot opname. Bovendien raakte hij steeds meer verstrikt in de strijd tussen onderwijzer blijven en dichter worden. In 1932 heeft hij al verscheidene dichtbundels geproduceerd.
In 1933 geeft hij het onderwijzers vak op. Hij was ongeschikt en was zich daar zeer van bewust. Hij keert terug naar de boerderij van zijn ouders en wordt ambtenaar in Utrecht op voorspraak van zijn jeugdvriend jonker v. Sandenburg. In de avonduren ontwikkelt hij zich meer en meer als dichter en er ontstaat ook erkenning voor de kwaliteit van zijn gedichten.
Hij gaat wonen in de Boomstraat 20 en daar speelt zich het noodlottig voorval af, dat bepalend is geworden voor zijn verdere leven. Waarschijnlijk met de bedoeling zelfmoord te plegen, doodt hij zijn hospita en verwondt haar dochter. Bij de tweede poging ketst het pistool. Dichter Ed Hoornik zal later zeggen: “ Aan dat ketsen hebben wij de hele poëzie van Achterberg te danken”.
Achterberg wordt niet veroordeeld maar krijgt tbr. Hij wordt opgenomen in Balkbrug en in 1941 in Rekken. Hij krijgt een baantje in de bibliotheek en zet zich volledig aan het dichten. Hij wordt voorbereid om in het normale leven terug te keren. Daarop wordt hij ondergebracht bij een boerengezin in Rekken
Achterberg in Neede
In 1944 duikt Achterberg in Neede op. Hij mag zelfstandig op kamers gaan wonen. Dit is Haaksbergseweg 18 (thans 77). Hier woont hij 2 jaar. Het contact met Catrien van Baak wordt hersteld.
Samen trekken ze in bij ds. Wagenvoorde. Op 27 juni 1946 trouwen ze in het gemeentehuis van Neede
Getuigen zijn Ed Hoornik en zijn uitgever Bert Bakker. Via het gemeentelijke huisvestingsbureau krijgen zij een verdieping toegewezen in de Mariahoeve, een statig landhuis in het buitengebied ‘Hoonte’. Hij krijgt een baan bij het dialectenbureau van de Ned. Academie van Wetenschappen.
In 1947 wordt er een zoon geboren, dat echter maar 9 uur heeft geleefd. Dit verlies heeft Gerrit zeer aangegrepen, getuige het gedicht “Kindergraf” dat hij eraan gewijd heeft. Needenaren, die Achterberg kenden, herinnerden hem als de man met de hoed, meestal op de fiets, strak voor zich uit kijkend en nooit lachend.
Hij leefde zijn leven tamelijk anoniem, afgelegen wonend in de ongerepte natuur van ‘Hoonte’ bang dat zijn verleden bij de lokale bevolking bekend zou worden. Bovendien ging hij vaak naar zijn literaire vrienden in Amsterdam en Den Haag.
Hij vertoefde slechts in een kleine kring van Needse notabelen, waaronder notaris v.d. Weijer, de huisartsen v. Gellicum en Heuff, de pianiste de la Rie en de kunstschilder John ter Reehorst. Bovendien ontving hij bekende dichters.
Met het bevriende Needse echtpaar Ter Kuile maakte Achterberg zijn eerste buitenlandse reis naar het zuiden van Frankrijk, hetgeen een overweldigende indruk op hem maakte. Tijdens deze vakantie brachten ze een bezoek aan het huis waar de bevriende dichter Marsman de laatste maanden van zijn leven doorbracht. Hij beschouwde het als een bedevaartstocht.
Tijdens zijn verblijf in Neede heeft Achterberg vele dichtbundels geproduceerd. De voor Neede belangrijkste bundel werd: “Hoonte”, waaraan een 5-tal gedichten is ontleend, die te vinden zijn op plaquettes langs de fiets/wandelroute. Hij was een groot liefhebber van de natuur, getuige de versregel; “Ik heb van de natuur nog nooit genoten als hier op Hoonte in de Achterhoek.” (Uit het gedicht Hoonte)
‘Hoonte’ werd een uitzondering in zijn werk. De toon van de 64 gedichten uit de bundel is geheel afwijkend van het centrale thema, dat in het gehele werk van Achterberg is terug te vinden; het gevecht tegen de dood. Bijna juichend bezingt hij de schoonheid van de natuur. Zelfs kan men er zelfspot en ironie in terug vinden. Het titelgedicht is een bijna tastbaar geluksgevoel, dat wellicht zijn oorsprong vindt in herwonnen zelfstandigheid en zijn huwelijk, dat rustgevend op hem heeft gewerkt.
Aan zijn verblijf in Neede kwam in 1952 een eind, omdat Gerrit de afstand tot het westen een belemmering begon te vinden. Het echtpaar verhuisde naar Leusden een huisje aan de Molenhoek bij landgoed De Treek. Hij leidde er eveneens een rustig teruggetrokken leven gedurende zijn laatste 9 jaren.
In die jaren schreef hij nog 70 gedichten. Op 17 januari 1962 overleed hij aan een hartinfarct.
Zijn begrafenis werd door een groot aantal vrienden uit de literaire wereld bijgewoond. Het was naast de prijzen, die hij voor zijn werk heeft ontvangen, het beste bewijs, dat Gerrit Achterberg werd erkend als een van de belangrijke dichters, die ons land heeft gekend.
Foto's
Details
Soort evenement
wandel route/ fietsroute
Waar
Neede
